Cześć!
Dzisiejszy odcinek Francuskarni, chciałam zadedykować wszystkim, którzy marzą o rozpoczęciu swojej przygody z nauką języka francuskiego, ale odkładają decyzję o nauce, bo słyszeli, że francuska gramatyka jest bardzo trudna, nie mówiąc już o wymowie. Jeśli jesteś taką osobą, która w skrytości serca marzy o nauce języka francuskiego, ale boisz się, że to dla Ciebie nieosiągalne, to chciałabym szczególnie zaprosić Cię do wysłuchania tego odcinka podcastu. Opowiem Ci o głównych różnicach między językiem polskim a językiem francuskim i mam nadzieję, że odczaruję trochę wizerunek języka francuskiego. Porozmawiamy więc dzisiaj o tym:
– Dlaczego francuska wymowa może wydawać się trudna osobom początkującym?
– Czy w języku francuskim są rodzajniki?
– Czy w języku francuskim są deklinacje?
– Czy w języku francuskim są koniugacje?
– Ile jest czasów w języku francuskim?
– Czy znajomość angielskiego pomoże Ci w nauce języka francuskiego?
Posłuchaj podcastu:
Zrób ćwiczenie:
Kliknij na biały przycisk “COMMENCER LE MODULE”.
Pobierz francuski alfabet (PDF) i przećwicz jego wymowę (audio):
Podcast do czytania- transkrypcja odcinka:
Dlaczego francuska wymowa może wydawać się osobom początkującym trudna?
Syreny zamieszkiwały małe wyspy na Morzu Śródziemnym, skąd wabiły urzekającym śpiewem żeglarzy. Język francuski kusi podobnie jak syreny swoją hipnotycznie piękną melodią. Nie ma chyba osób, które pozostałyby obojętne na brzmienie francuskich piosenek, bo tak zazwyczaj wygląda pierwszy kontakt z językiem. Nie słuchamy przecież od razu wiadomości po francusku, a wpada nam w ucho jakiś refren piosenki i nie możemy już o francuskim zapomnieć. Jednak zdarza się że, gdy zaczynamy się go uczyć to to, co nas najbardziej zachęciło do nauki francuskiego, czyli jego piękna melodia, zaczyna nas przerastać.
Dzieje się tak, jeśli nauczyciel pomija ćwiczenia fontetyczne i nie zaznajamia nas stopniowo z zasadami wymowy, bo uwaga- wymowa języka francuskiego rządzi się swoimi zasadami i wystarczy się ich nauczyć, żeby bez większego trudu odczytywać samodzielnie i poprawnie zupełnie nowe słowa i zdania. Oswojenie się z zasadami wymowy zajmuje zazwyczaj do kilku miesięcy i niepewność znika tym szybciej, im więcej słuchamy, porównujemy zapis słowa z jego wymową i sprawdzamy, czy to co wydedukowaliśmy zgadza się z regułą.
Oczywiście nie każdemu taki sposób nauki odpowiada i niektórzy wolą koncentrować się na celu nauki, którym jest komunikacja, wychodząc z założenia, że wymowa i tak będzie stopniowo coraz lepsza, bo tak przecież uczą się dzieci- słuchają i powtarzają. Jednak większość dorosłych słuchaczy czuje się bezpieczniej poznając zasady wymowy, bo nie mają wrażenia, że panuje tu zupełna dowolność i chaos. I myślę, że tutaj dużo zależy od nauczyciela, żeby właściwie pokierował nauką, nie zaniedbując ćwiczeń fonetycznych, bo złe nawyki potem ciężko jest pokonać, ale też z drugiej strony nie przytłaczając ucznia na dzień dobry wszystkimi regułami, bo nie wszystkie przecież są tak samo ważne. Na przykład francuskie „r”, jeśli zostanie wymówione podobnie do polskiego, a nie tak jak „r” paryskie, to jeszcze nie koniec świata, bo są regiony we Francji, gdzie wymawiane jest tak jak nasze polskie „r”. Jednak są reguły, których nie przestrzeganie sprawi, że nie zostaniemy właściwie zrozumiani i tutaj już na kompromis nie można sobie pozwolić.
Ale dlaczego niektórym francuska wymowa na początku nauki może wydawać się trudna?
Trudne jest wszystko, co inne od dobrze nam znanego, a język francuski dlatego jest tak piękny i melodyjny, bo zawiera dwa razy więcej samogłosek (według językoznawców 16, choć w praktyce wymawianych jest obecnie 14) niż język polski (8), który ma za to niezwykle bogaty zasób spółgłosek, których nauka przysparza z kolei trudności obcokrajowcom. Na przykład w języku francuskim możemy wyróżnić 5 rodzajów głoski „e”, a w języku polskim mamy tylko jedno otwarte „e”. Jednak brak różnicy w wymowie głoski „e” w wyrazie „siostra” (la soeur) i w wyrazie „mało” „peu” nie spowoduje zmiany znaczenia wyrazu, czyli cel komunikacyjny zostanie osiągnięty, ale jeśli nie wyćwiczymy np.: różnicy w wymowie między „e” otwartym a „e” zamkniętym, to łatwo o nieporozumienie, bo na przykład:
« e » [e] zamknięte (uśmiechamy się i wymawiamy w uśmiechu „e”) vs « e » [ɛ] otwarte (takie nasze polskie „e”)
Ces (te, ci), ses (ich) [se] vs (je) sais, (il) sait [sɛ] (ja, on wie)
Né (urodzony), nez (nos) [ne] vs (il) nait [nɛ] (rodzi się)
bezokolicznik, imiesłów czasu przeszłego, passé simple (parler, parlé, parlai [paʀle] vs imparfait (je, tu) parlais, (il) parlait, (ils) parlaient [paʀlɛ])
czas przyszły futur simple ((je) parlerai [ʒəpaʀləʀe]) vs tryb warunkowy ((je) parlerais [ʒəpaʀləʀɛ]).
W języku polskim tak jak we francuskim występują samogłoski nosowe więc tutaj polscy uczniowie nie mają kłopotu z wymową przynajmniej części francuskich samogłosek nosowych. Wymowa spółgłosek również nie stanowi najmniejszego problemu dla Polaków.
Na początku nauki języka francuskiego nowym zjawiskiem jest „la liaison”, czyli wyrazy występujące obok siebie czytamy inaczej niż gdyby występowały osobno, np.: nous allons (idziemy), tutaj „s” udźwięcznia się i słyszymy „z”. Dzieje się tak dlatego, że wymowa dwóch samogłosek obok siebie byłaby zbyt trudna.
I podobnie ze względu na wymowę pojawia się „l’élision”, czyli apostrof, który oznacza, że słabsza, nie niosąca ze sobą znaczenia samogłoska, wypada z wyrazu, żeby dwie samogłoski nie występowały obok siebie utrudniając nam wymowę, np.: “Je m’appelle” (Nazywam się). Tutaj „e” sąsiadujące z „a” z wyrazu „appelle” zniknęło z zaimka „me” i zostało „m” z apostrofem.
Czy w języku francuskim są rodzajniki?
Tak, w języku francuskim występują rodzajniki. Słowa mają rodzaj żeński lub męski. Nie ma na szczęście rodzaju nijakiego, tak jak w przypadku języka polskiego. Nie zawsze oczywiście słowo, które jest w języku polskim rodzaju męskiego, np.: „samochód” jest tego samego rodzaju w języku francuskim „la voiture”, i odwrotnie- w języku polskim „książka” jest rodzaju żeńskiego, a w języku francuskim rodzaju męskiego „le livre”. Dlatego nowych słówek dobrze jest się uczyć od razu z ich rodzajnikami.
W języku francuskim mamy 3 rodzaje rodzajników- określone, nieokreślone i cząstkowe, i używamy ich w zależności od kontekstu naszej wypowiedzi, np.:
Rodzajnik określony:
J’aime bien le fromage. Lubię ser. (Można powiedzieć, że generalnie lubię ser- każdy rodzaj sera).
Rodzajnik cząstkowy:
Je mange du fromage. Jem ser. (Jem kawałek sera, jego część.)
Rodzajnik nieokreślony:
C’est un fromage délicieux. To pyszny ser. (Właśnie ten ser spośród wielu skradł moje serce i uważam, że jest przepyszny).
Czy w języku francuskim są deklinacje?
Wspaniała wiadomość jest taka, że w języku francuskim nie ma deklinacji tak jak w języku polskim, czyli rzeczowniki nie odmieniają się przez przypadki. Jednak w języku francuskim to przyimki (les prépositions) pomagają połapać się, o co chodzi w zadaniu. Np.:
Parlez-moi de vos projets.- Opowiedzcie mi o waszych projektach (miejscownik, o kim?, o czym?).
Il parle à sa femme. – Mówi do swojej żony. (dopełniacz, kogo? czego?).
Dlatego ucząc się nowych czasowników polecam Ci od razu zapamiętywać je wraz z przyimkami, najlepiej w kontekście zdania, bo to pomoże Ci potem tworzyć poprawne zdania, a w przyszłości ułatwi na przykład naukę zaimków dopełnienia bliższego i dalszego oraz zaimków względnych.
Czy w języku francuskim są koniugacje?
W języku francuskim mamy do czynienia tylko z trzema grupami koniugacyjnymi. Dobra wiadomość jest taka, że w skład pierwszej regularnej grupy (czasowniki zakończone na „-er”) wchodzi 10 000 czasowników. Do drugiej grupy należą czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ir, zaś trzecia grupa czasowników, to czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -oir, -oire, -re, -ir. Tytko te czasowniki, należące do trzeciej grupy, odmieniają się nieregularnie i należy nauczyć się ich na pamięć.
W języku francuskim z trybów podlegających koniugacji (oznajmujący, warunkowy, rozkazujący)- mamy tylko jeden, który nie ma odpowiednika w języku polskim, a jest to tryb łączący, czyli w języku francuskim „subjonctif”.
Ile jest czasów w języku francuskim?
Język francuski w trybie oznajmującym ma 9 czasów: czas teraźniejszy (le présent), czas przeszły bliski (le passé récent), czas przeszły złożony (le passé composé), czas przeszły prosty (le passé simple), czas przeszły niedokonany (l’imparfait), czas zaprzeszły (le plus-que-parfait), czas przyszły bliski (le futur proche), czas przyszły prosty (le futur simple) oraz czas przyszły uprzedni (le futur antérieur).
W języku francuskim w trybie oznajmującym jest mniej czasów niż w języku angielskim- nie ma występujących w języku angielskim czasów ciągłych (continuous) ani Present Perfect.
Czy znajomość angielskiego pomoże mi w nauce francuskiego?
Oczywiście, że tak. Według niektórych ekspertów 25 proc. standardowego słownictwa w języku angielskim ma germańskie pochodzenie. Jednak największy wpływ na angielszczyznę miał język francuski.
Francuski poeta, eseista, powieściopisarz, dramaturg i specjalista od Rimbaud, Alain Borer powiedział nawet kiedyś, że „Anglosasi nie chcą przyjąć do wiadomości, że w 63 procentach mówią po francusku. Język angielski to w gruncie rzeczy źle wymawiana francuszczyzna (l’anglais est du français mal prononcé.)”?.
W wyniku inwazji Normanów pod dowództwem Wilhelma Zdobywcy- Diuka Normandii, w 1066 roku język francuski (francusko-normandzki) zaczął panować w Anglii jako język oficjalny przez prawie cztery wieki.
Efekty posługiwania się językiem francuskim przez arystokrację nadal znajdują swoje odzwierciedlenie w słownictwie dotyczącym jedzenia. Mięsiwo, jadane głównie przez bogatych, miało w języku angielskim swoje francuskie nazwy, podczas gdy zwierzęta hodowlane zachowały swoje nazwy germańskie:
cow (krowa) – beef (wołowina, fr. boeuf)
pig (świnia) – pork (wieprzowina, fr. porc)
deer (jeleń) – venison (dziczyzna, fr. venaison)
sheep (owca) – mutton (baranina, fr. mouton)
We współczesnym języku francuskim tak jak i w języku polskim anglicyzmy są silnie obecne, np. powszechnie w języku mówionym stosowane są słowa zapożyczone z języka angielskiego, których nie ma jeszcze nawet w słowniku:
forwarder- transmettre un document qu’on a reçu par un courrier électronique (pol. forwardować)
un follower- un suiveur (pol. folowers)
deadline- une date limite, une échéance (pol. deadline)
Język francuski czerpie więc ku rozpaczy niektórych językoznawców a radości uczniów całymi garściami z języka angielskiego więc z pewnością znajomość angielskiego będzie działać tylko na plus przy nauce francuskiego.
Teraz dla osób, które nigdy nie miały okazji uczyć się języka francuskiego, a chciałyby poznać kilka podstawowych przydatnych zwrotów, wybrałam 10 prostych zdań, które mogą przydać się, gdy wyjedziecie do Francji.
- Je m’appelle Ola Nowak.
Nazywam się Ola Nowak.
- Je suis polonaise. Je suis polonais.
Jestem Polką. Jestem Polakiem.
- Je parle anglais.
Mówię po angielsku.
- Je ne comprends pas.
Nie rozumiem.
- Ça fait combien ?
Ile to kosztuje ?
- Volontiers !
Z chęcią !
- Où est cette rue ?
Gdzie jest ta ulica ?
- L’addition, s’il vous plaît.
Poproszę rachunek.
- Merci beaucoup.
Dziękuję bardzo.
- Où sont les toilettes ?
Gdzie są toalety ?
No pięknie ! Brawa dla Ciebie!
Bardzo Ci dziękuję za wysłuchanie tego odcinka podcastu. Mam nadzieję, że język francuski stał Ci się bliższy i nic Cię nie zaskoczy, gdy rozpoczniesz naukę języka francuskiego. Może jest coś jeszcze, o czym nie wspomniałam, a o co chciałabyś (chciałbyś) mnie zapytać? Jeśli tak, to pisz śmiało. Jeśli wśród Twoich znajomych są początkujący miłośnicy języka francuskiego, dla których ten odcinek mógłby okazać się interesujący, to będę Ci bardzo wdzięczna za jego udostępnienie. Jeśli nie chcesz przegapić żadnego odcinka i chcesz otrzymywać materiały dodatkowe i mini lekcje, zachęcam Cię do zapisu na newsletter na stronie Francuskarni, w zakładce „podcasty” znajduje się formularz zapisu na newsletter. Do pobrania czeka na Ciebie nagranie i PDF z zapisem fonetycznym francuskiego alfabetu. Na stronie francuskarnia.pl pod nagraniem tego odcinka znajdziesz też krótkie ćwiczenie dotyczące wymowy głoski „e”. Tymczasem ściskam Cię ciepło i do usłyszenia w następnym odcinku! Merci beaucoup et à bientôt!